کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نهادی دولتی است که طیف وسیعی از فعالیت های فرهنگی و هنری در زمینه کودکان و نوجوانان در گستره وظایف آن قرار دارد. پیشینیه حدود چهار دهه حضور موثر و کارشناسانه در عرصه تولید فرآورده‌های فرهنگی نظیر کتاب، نوار، فیلم و اسباب‌بازی و اعتماد دیرینه معلمان، والدین و دانش آموزان به سودمندی محصولات متنوع آن سبب شده است تا نام و نشانه کانون از اعتباری منحصر به فرد خود برخوردار باشد. جایگاه رسمی و تعدد مراکز کانون در تمام نقاط کشور در کنار تولید آثار جذاب، سالم و متناسب با ویژگی های هر گروه سنی، نفوذ چشمیگر محصولات تولیدی کانون را در محیط های آموزشی و خانوادگی در پی داشته است.
از هنگام پیدایش کانون در سال ۱۳۴۰ تا به امروز بخش وسیعی از نیازهای پرورشی و فرهنگی کودکان و نوجوانان کشور از طریق تولید آثار هنری، برگزاری جشنواره ها، نشست ها، مسابقات و همایش های گوناگون و انجام شیوه های متنوعی از اقدامات عملی و یا خدمات مشاوره ای توسط کانون صورت پذیرفته است. این عملکرد با دو گرایش متفاوت “برای کودکان” که مختص مخاطبان کودک و نوجوان و ” درباره کودکان” که برای ایجاد اشراف و آگاهی بیش‌تر بزرگسالان به ویژگی‌های دنیای کودکی است، انجام می‌گیرد.
همسو با چنین هدفی هر ساله با تولید تعداد کثیری کتاب، نوار، اسباب بازی و سرمایه‌گذاری وسیع در زمینه اجرای فعالیتهای نمایشی ادبی روند فرهنگسازی و تقویت پشتوانه فکری کودکان ونوجوانان ادامه می یابد و تعداد850 کتابخانه و مرکز فرهنگی با کمک بیش از ۲۰۰۰ مربی در سراسر کشور مجریان این برنامه ها و روش ها محسوب می شوند.
امور سینمایی یکی از اصلی ترین بخش های واحد تولید کانون به شمار می رود. کارنامه درخشان تولید فیلم های پویانمایی، مستند و داستانی در کانون به گونه ای است که نه تنها در داخل بلکه از سوی دست اندرکاران بسیاری از جشنواره ها و مجامع معتبر “نگاه کانونی” شناخته شده است. جایگاه امروز سینمای ایران در جهان تا حدود زیادی مدیون سینماگرانی است که یا در امور سینمایی کانون پاگرفته و پیشرفت کرده اند و یا تعدادی از بهترین آثارشان در کانون تولید گردیده است. نام برخی از این آثار و سازندگان آن به این قرار است: مسافر، مشق شب، خانه دوست کجاست، زندگی و دیگر هیچ (عباس کیارستمی)، عمو سبیلو، سفر، باشو غریبه کوچک (بهرام بیضایی)، آخرین آبادی، بچه های آسمان (مجید مجیدی)، کلید، خمره، مرد کوچک، بچه های نفت (ابراهیم فروزش)، سیاه و سفید (سهراب شهید ثالث)، ساز دهنی، دونده (امیر نادری)، دنیای دیوانه دیوانه دیوانه، ابر قدرت‌ها (نورالدین زرین‌کلک)، گلباران، من آنم که …، رخ، ملک خورشید (علی‌اکبر صادقی)، آقای هیولا، سوء تفاهم، شهر خاکستری )فرشید مثقالی)، از طهران تا تهران، من چقدر می دانم؟، چه فرقی می‌کند؟ (نفیسه ریاحی)، یک نقطه سبز، سیاه پرنده (مرتضی ممیز)، تقلید، لی‌لی لی‌لی حوضک (وجیه الله فردمقدم)، بازار (طوطی و بقال)، کوه جواهر، بهادر (عبدالله علیمراد)، ماهی رنگین کمان، شنگول و منگول (فرخنده ترابی)، تبر (احمد عربانی). کسب جوائز متعدد از جشنواره‌های معتبر جهانی و نامزدی دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی برای بچه های آسمان (۱۹۹۹) از جمله توفیقات این آثار محسوب می‌شوند.
در این میان پیشینه ارزشمند و تداوم در تولید فیلم های پویانمایی سبب شده است تا همواره نام کانون در صدر فهرست تهیه‌کنندگان آثار مستقل، برجسته و ماندگار در زمینه پویانمایی قرار گیرد. از سال ۱۳۴۹ که نخستین فیلم های پویانمایی کانون تولید شدند تا امروز بیش از ۳۰۰ فیلم به تولید رسیده اند که عموماً آثاری هنرمندانه و قابل توجه در جشنواره های داخلی و خارجی محسوب می شوند. این پشتوانه همراه با نیاز اساسی به نمایش و تحلیل مستقل آثار پویانمایی تولیدی تهیه کنندگان دولتی و خصوصی سراسر کشور در قالب یک برنامه منسجم سبب شد تا برگزاری جشنواره بین المللی پویانمایی تهران در فهرست فعالیت های کانون قرار گیرد. به همین منظور نخستین دوره از جشنواره در اسفندماه ۱۳۷۷ برپا گردید و از آن پس برگزاری آن به صورت دوسالانه ادامه یافته است.
